Forer Etkisi

Şimdi sizin kişiliğiniz hakkında bir kehanette bulunacağım. Lütfen dikkatle okuyun!

“Başka insanların sizi sevmesine ihtiyaç duyuyorsunuz ve hayran olmasına ihtiyaç duyuyorsunuz ama buna rağmen kendinizi eleştirme eğilimindesiniz. Bazı kişilik zayıflıklarınız olmasına rağmen, genellikle bunları telafi edebiliyorsunuz. Hala avantaja çevirmediğiniz önemli miktarda kullanılmamış potansiyeliniz var. Dışarıdan disiplinli ve kontrol sahibi görünürken, içeride endişe duyma ve güvensiz hissetme eğilimindesiniz. Bazen doğru karar verdiniz mi ya da doğru şeyi yaptınız mı diye ciddi şüpheler duyuyorsunuz ve etrafınız sınırlar ve kısıtlamalarla çevrildiği zaman sıkılıyorsunuz. Bağımsız bir düşünür olmakla gurur duyuyorsunuz ve tatmin edici bir kanıt olmadan başkalarının açıklamalarını kabul etmiyorsunuz. Ama kendinizi başkalarına açarken çok dürüst olmayı akıllıca bulmuyorsunuz. Bazen dışadönük, nazik ve sosyalken bazen de içedönük, endişeli ve suskunsunuz. Bazı arzularınız gerçek dışı olma eğilimi gösteriyor.”

Bunlar size doğru geliyor mu? Sizi tarif ediyor mu? Öyle olmalı. Çünkü herkesi tarif ediyor.

Yukarıdaki ifadelerin tamamı Bertram R. Forer’in 1948 yılında yaptığı bir deneyden geliyor. Forer öğrencilerine kişilik testi verdi ve hepsine ayrı ayrı değerlendirme yapılacağını söyledi ancak hepsine aynı analizi verdi.

Öğrencilerden analizin kendilerini ne derece yansıttığını değerlendirmelerini istedi. Ortalama olarak, sanki hepsi bu analizin kişiye özel hazırlanmış gibi %85 gibi bir oranda doğru olduğunu söylediler.

Yukarıdaki deney aslında Forer tarafından fal kitaplarından toplanmış cümlelerdi. Hani şu bilmem kaç liradan kahve falı, el falı, bilmemne falı bakan teyzeler var ya onlar da bu tekniği kullanıyor.

“Herhangi bir kişiye uygulanabilecek biçimde tasarlanmış belirsiz ifadelere Forer etkisi denir.”

Psikologlar insanların neden biyoritim, iridoloji ve frenoloji gibi sahte bilimlere ya da astroloji, numeroloji ve tarot kartları gibi mistisizme kandıklarını açıklamak için bu fenomene işaret eder. Forer etkisi, öznel olarak adlandırılan çok daha büyük bir fenomenin parçasıdır, yani konuşma konusu siz olduğunuzda önerilere karşı çok daha zayıfsınızdır.

İridoloji: Gözün renkli kısmının incelenerek kişinin sağlık durumu hakkında bilgiler verilmesidir.

Frenoloji kişinin kafasının şeklinden onun karakterini, kişiliğini ve suça yatkınlığını belirleme iddiasında olan bir teoridir.

Biyoritim: İnsanın doğumundan ölümüne olan biyolojik enerjilerini gösterir.

Furkan BAYRAM

PDR/2